Rana arvalis (Nilsson, 1842) - Żaba moczarowa

zobacz cały album

Informacje ogólne: Średniej wielkości gatunek, należący do tzw. grupy żab brunatnych, osiągający zazwyczaj 6 cm długości, rzadziej 8 cm.

Budowa i przystosowanie: Wysmukłe, delikatne ciało. Mała głowa z ostro zakończonym pyskiem. Błona bębenkowa widoczna, mniejsza od oka. Oczy wystające, tęczówka złocista, źrenica ciemna, poziomo-eliptyczna. Tylne kończyny długie, przystosowane do skakania, ułożone wzdłuż ciała piętą sięgają prawie do końca pyska. Przednie krótsze, masywniejsze u samców, szczególnie w okresie godowym. Błony pływne również mocniej wykształcone u samców, słabiej u samic. Modzel podeszwowy podłużny, ostro wystający, szorstki. Skóra gładka i cienka, na brzusznej stronie często prześwitująca.

Ubarwienie: Tło grzbietu od jasno do cienobrązowego, czasami ceglaste lub u samców oliwkowe i szarozielonkawe. Plamistość ciemnobrązowa, wyraźniejsza u samic. Głównie plamy skroniowe położone na głowie za oczami, poprzeczne pasy na tylnich kończynach i duże nieregularne plamy po bokach ciała. Rzadziej również drobne plamki wzdłuż grzbietu. Brzuch jasny, białawy lub żółtawy, a w okolicach kloaki i ud różowawy, prześwitujący. U samic czasem z jasnym deseniem na spodniej powierzchni głowy. Młode osobniki ubarwione podobnie.

Biotop, aktywność, odżywianie: Gatunek zamieszkuje łąki, pola, lasy, ogrody i podobne tereny położone w różnej odległości od zbiorników wodnych. Często spotykany w stosunkowo suchych środowiskach, rzadziej w pobliżu wody. Aktywny w dzień lub nocą, w zależności od warunków panujących w danym miejscu występowania. Z własnych obserwacji mogę wnioskować, że osobniki należące do jednej populacji, zamieszkującej suchy, nasłoneczniony ogród , wykazywały aktywność wieczorną i nocną, natomiast w czasie dnia chowały się w różnych kryjówkach, np. w stercie drewna, w norach gryzoni i pod luźno ułożonymi kamieniami. Zaś inne, zamieszkujące zacieniony, wilgotny obszar leśny w pobliżu strumienia były aktywne w ciągu całej doby. Podobnie osobniki młode żerują zarówno w dzień jak i w nocy. Ofiarami żaby moczarowej padają głównie lądowe owady i pajęczaki, a w mniejszych ilościach także ślimaki i dżdżownice. Większość osobników zimuje na lądzie w stertach liści, chrustu, kamieni i w zakamarkach w podłożu, od października do marca-kwietnia.

Pora godowa i rozmnażanie: Wędrówki do płytkich, najczęściej zarośnięych zbiorników i gody odbywają się zaraz po zimowaniu (marzec-maj). Po wejściu do wody u samców pojawia się jednolite, błękitne ubarwienie na całej powierzchni grzbietowej oraz wykształcają się wyraźne, czarne modzele na palcach przednich kończyn. Posiadają one również parzyste rezonatory, dzięki którym wydają głosy godowe (podobne do pojedyńczego bulgnięcia lub szczeknięcia dużego psa z oddali), wabiące partnerkę. Przy odpowiedniej temperaturze pary łączą się w ampleksus aksilarnym, w czasie którego samica składa średnio 700-2500 jaj, w pojedyńczym, kulistym pakiecie, czasem w kilku pakietach. W środowisku wodnym żaby moczarowe rzadko lub wogóle nie polują.

Rozwój larwalny: Tuż po opuszczeniu osłon jajowych kijanki mierzą 5-7 mm, posiadają wykształconą płetwę ogonową i zewnętrzne, pierzaste skrzela, które po krótkim czasie przekształcają się w skrzela wewnętrzne. Ich ubarwienie jest ciemne z szarym deseniem, natomiast na płetwie ogonowej odwrotne, szare z ciemniejszymi plamkami. W maksymalnym stadium rozwoju osiągają ok. 4 cm długości. Metamorfoza następuje po 2-3 miesiącach od wyklucia. Przeobrażone osobniki mierzą 1-2 cm. Dojżałość płciową osiągają po ok. 3 latach.

Ciekawostki: Jak już wspomniałem w okresie godowym samce przybierają niebieską barwę ciała. Interesujące jest to, że w momencie wyjęcia żaby z wody barwa ta bardzo szybko zanika i osobnik przybiera zwyczajny, brązowy kolor.

Występowanie i podgatunki: Występuje od Francji na zachodzie, przez Europę Środkową, południową Skandynawie, aż po Ural na wschodzie, północny Kazachstan. Znane są następujące podgatunki:

• - Rana arvalis arvalis,
• - Rana arvalis altaica,
• - Rana arvalis issaltschikovi,
• - Rana arvalis wolterstorffi.

W Polsce podgatunek nominatywny i na południu prawdopodobnie Rana arvalis wolterstorffi, głównie na nizinach, ale spotykany również w górach do wysokości 800-850 m n.p.m.

Ochrona: Chociaż żaba moczarowa jest dość pospolita w naszym kraju, to jednak objęto ją ścisłą ochroną gatunkową.

Publikacja: 27.09.2007 Autor: Wojciech Różański Źródła:

"Płazy i gady krajowe cz.2" Włodzimierz Juszczyk