Pelophylax lessonae (Camerano, 1882) - Żaba jeziorkowa

zobacz cały album

Informacje ogólne: Żaba jeziorkowa jest najmniejszym gatunkiem, spośród występujących u nas tzw. "żab zielonych". Należy do rodziny żabowatych (Ranidae).

Budowa ciała: Przypomina pozostałe gatunki z rodzaju Pelophylax, odróżnienie ich bywa trudne. Żaba jeziorkowa ma krótsze tylne nogi od żaby wodnej i śmieszki, ponadto modzel piętowy znacznie większy, twardszy. Jako płaz spędzający większość czasu w wodzie, posiada dobrze rozwinięte błony pławne pomiędzy palcami tylnych nóg. Ma duże, jasne, żółtawe oczy z poziomo ustawioną, eliptyczną źrenicą. Skóra gładka, z dwoma podłużnymi, brązowawo ubarwionymi fałdami na grzbiecie.
Samice są nieco większe od samców. Osiągają długość ciała przeciętnie 6-7cm (bardzo rzadko więcej), zaś samce 5-6cm. Ponadto, samce posiadają modzele na palcach przednich łap, a także rezonatory głosowe, w postaci dwóch białych "baloników" w kątach paszczy, widocznym tylko podczas wydawania odgłosu godowego.

Ubarwienie: Strona grzbietowa, to przede wszystkim różne odcienie zieleni, zwykle jasnej, trawiastej, często z ciemniejszymi, czarnymi plamkami. Zdarzają się osobniki brązowo ubarwione. Strona brzuszna jasno ubarwiona, biaława, bez plamek (lub z nielicznymi i słabo zaznaczonymi). Samce, szczególnie w porze godowej mają lekko żółtawy odcień ciała, a w szczególności głowy. U wielu osobników, środkiem grzbietu biegnie podłużna, jaśniejsza pręga.

Występowanie: Gatunek ten jest szeroko rozprzestrzeniony w środkowej i wschodniej Europie, od Francji po Rosję, na północy sięga południowej Szwecji, zaś na południu występuje we Włoszech i na Bałkanach.

Biotop, aktywność, odżywianie: Żaba jeziorkowa występuje na nizinach, jest silnie związana ze środowiskiem wodnym, a jednocześnie, będąc mniejszą od pozostałych żab zielonych, zadowala się mniejszą przestrzenią życiową. Często zasiedla okresowe mokradła lub nawet większe kałuże, niewielkie stawiki i jeziorka. Preferuje zbiorniki położone na otwartej, nasłonecznionej przestrzeni, z dużą ilością roślinności. Tam przebywa przez cały rok (poza okresem zimowania) i rozmnaża się. Lubi strefę przybrzeżną, szczególnie w większych zbiornikach, ale godujące samce czasami wpływają na otwartą wodę, tak jednak, aby móc szybko schronić się w obliczu zagrożenia.
Żaby jeziorkowe żywią się drobnymi bezkręgowcami, najczęściej stawonogami: owadami (muchy, komary, koniki polne), pajęczakami. Jeżeli takie stworzenie spadnie na powierzchnię wody, jest natychmiast zauważane i dopadane szybkim skokiem. Żaba chwyta zdobycz pyskiem, lub językiem (jeśli odległość tego wymaga).
W obliczu zagrożenia żaba jeziorkowa najczęściej skacze do wody i nurkuje, kryjąc się w podwodnej roślinności. Do naturalnych jej wrogów należą m.in. zaskrońce i bociany, zaś mniejsze osobniki lub kijanki mogą zostać pożarte przez pływaka żółtobrzeżka i drapieżne ryby. Zbliżenie się do zbiornika wodnego powoduje szybką ucieczkę wszystkich żab, jednak wystarczy usiąść i chwilę spokojnie poczekać, by - szczególnie w porze godowej - po chwili wróciły na ulubione stanowiska.
Żaby jeziorkowe zapadają w sen zimowy zwykle w październiku. Często, szczególnie młode osobniki, zimują na lądzie. Ze snu zimowego budzą się pod koniec marca, lub z początkiem kwietnia.

Pora godowa i rozmnażanie: Żaba jeziorkowa przystępuje do godów na przełomie kwietnia i maja. Samce szczególnie intensywnie wydają głośne odgłosy godowe, brzmiące jak krótkie, skrzeczące warknięcia. Można je usłyszeć także poza porą rozrodczą, aż do jesieni, jednak wtedy są znacznie mniej intensywne. Zwłaszcza podczas słonecznej, ciepłej pogody samce są ożywione, ruchliwe i terytorialne, często przeganiają się nawzajem, jednak z racji rozmiarów nie zajmują tak dużych rewirów, jak np. samce żaby śmieszki.
Samiec łapie partnerkę w uchwycie godowym (ampleksus pachwowy). Samica składa przeciętnie kilkaset ziaren drobnego, jasnego (dwa bieguny - brązowy i jaśniejszy, żółtawy) skrzeku, otoczonego galaretowatą osłonką. Skrzek opada na dno, bądź roślinność wodną.

Rozwój larwalny: Kijanki wylęgają się po upływie mniej więcej tygodnia. Po zaabsorbowaniu zapasów z woreczka żółtkowego zaczynają aktywnie pływać i żerować. Mają wówczas długość niecałego centymetra. Są jasno ubarwione z ciemniejszymi plamkami. Żywią się różnego rodzaju materią organiczną, glonami. Wyrośnięte kijanki mają ok. 4-5cm i pojawiają się u nich nóżki, najpierw tylnie, później przednie - wtedy też ich grzbiet nabiera zielonkawego odcienia. Młode żabki po metamorfozie, która następuje w lipcu-sierpniu, szybko wybarwiają się na typowy dla dorosłych żab kolor. Często oddalają się od zbiornika macierzystego, zawsze jednak trzymając się miejsc wilgotnych. Mają przeciętnie 1,5cm długości.

Ochrona: Żaba jeziorkowa jest objęta w Polsce całkowitą ochroną prawną. Zagraża jej przede wszystkim utrata siedlisk rozrodczych, a więc osuszanie i zanieczyszczanie wód.

Ciekawostki: Ma tendencję do krzyżowania się z innymi żabami z rodzaju Pelophylax (wodną i śmieszką), co czasem utrudnia identyfikację napotkanego okazu. Uważa się nawet, iż obserwacja samego tylko wyglądu zewnętrznego nie daje stuprocentowej pewności, dlatego każdą zaobserwowaną żabę z tego rodzaju najlepiej określić po prostu jako "żabę zieloną".

Publikacja: 18.11.2011 Opracowanie: Jakub Topor Źródła:

Własne doświadczenia i obserwacje.

"Płazy i gady krajowe", Włodzimierz Juszczyk, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.

"Płazy i gady", G. Diesener, J. Reichholf, Świat Książki, Warszawa 1997.