Lissotriton vulgaris (Linnaeus, 1758) - Traszka zwyczajna
zobacz cały album
Informacje ogólne: Jak sama nazwa wskazuje, gatunek ten jest najpospolitszy wśród krajowych traszek. Jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje zarówno na nizinach jak i w górach, gdzie w raz ze wzrostem wysokości zmniejsza się jego liczebność. Morfologicznie podobny jest do Lissotriton montandoni - Traszki karpackiej, ale jest od niej nieco większy.
Budowa i przystosowanie: Dorosłe osobniki dorastają do około 8cm długości, samice maksymalnie mogą osiągać 10cm, a samce prawdopodobnie nawet 11cm. Jest to jeden z nielicznych gatunków traszek, u którego samce są równe samicom lub nawet większe od nich. Ciało smukłe, drobne sprawia wrażenie bardzo szczupłego. Zaopatrzone w niewielką głowę o okrągło zakończonym pysku. Za oczami słabo widoczne gruczoły przyuszne. Kończyny bardzo delikatne, zakończone cienkimi palcami bez błon pływnych i modzeli. Ogon bocznie spłaszczony, ostry na końcu, nieco dłuższy od reszty tułowia. Skóra w okresie życia na lądzie sucha, w dotyku lekko szorstka, a podczas pobytu w wodzie gładka. W skórze znajdują się gruczoły wydzielające w razie zagrożenia gorzką substancję o silnym zapachu stęchlizny.
Ubarwienie: W okresie życia na lądzie grzbietowa część ciała brązowa lub oliwkowa, ciemniejsza u samców, jaśniejsza u samic. U samców dodatkowo, często usiana plamami o barwie jeszcze ciemniejszej niż ogólne ubarwienie. U obu płci na głowie widoczna podłużna, ciemna plama przechodząca przez oko oraz druga równoległa do niej, zaznaczająca krawędź żuchwy. Strona brzuszna jasnożółta, kremowa z ciemnymi plamami, zazwyczaj większymi u samców i drobniejszymi u samic.
Biotop, aktywność, odżywianie: Traszka zwyczajna łatwo przystosowuje się do różnych warunków, dzięki czemu zasiedla zarówno wilgotne środowiska, takie jak parki, torfowiska, podmokłe łąki oraz suchsze wrzosowiska i lasy. Zawsze jednak są to tereny położone w pobliżu zbiorników wodnych. Aktywna głównie nocą i podczas obfitych deszczów. W ciągu dnia ukrywa się w wilgotnych kryjówkach, pod kłodami drzew, w luźnej ściółce, pod kamieniami, w mchu lub w drobnych, znalezionych norkach w glebie. Podczas wędrówek do zbiorników wodnych i pory godowej aktywna całą dobę. Odżywia się dżdżownicami, nagimi ślimakami, pajęczakami, owadami. W wodzie głównie larwami tych ostatnich (larwy muchówek, ważek, ochotkowatych) oraz drobnymi skorupiakami (wioślarki, oczliki). Okres zimowania w naszych warunkach rozpoczyna pod koniec października i trwa on mniej więcej do marca. Na zimowe kryjówki wybiera miejsca w położone blisko zbiorników, darnie mchu, grube warstwy ściółki, usypiska próchniejącego drewna, czasami trafia do piwnic lub wysychających studni, które stanowią poważną pułapkę, ponieważ wiosną traszki mają problem z opuszczeniem tego typu kryjówek.
Pora godowa i rozmnażanie: Pora godowa rozpoczyna się zaraz po zimowaniu, najwcześniej w różnych terminach marca i trwa nawet do czerwca. Po dłuższym okresie cieplejszych dni (przy temperaturze powietrza zbliżonej do 10*C) traszki udają się do zbiorników wodnych (temperatura wody waha się w granicach 3-6*C). Wybierają spokojne, zarośnięte roślinnością wodną leśne zalewiska, mokradła położone w okolicach łąk, zaniedbane rowy, sadzawki i oczka ogrodowe, a często również okresowe kałuże. W okresie godowym samce posiadają okazałą szatę godową. W ubarwieniu grzbietu dominuje ciemnooliwkowy lub jasnopopielaty kolor, strona brzuszna przybiera intensywniejszą, pomarańczową lub czerwonawą barwę. Całe ciało usiane jest dość dużymi okrągłymi plamami o ciemnej, nawet czarnej barwie. Wzdłuż grzbietu i górnej krawędzi ogona ciągnie się falisty fałd skórny, ubarwiony podobnie jak pozostała część grzbietu, lekko prześwitujący. Jest on nieprzerwany od głowy do końca ogona, co różni samca traszki zwyczajnej od samców traszki grzebieniastej (u tych drugich fałd jest przerwany w miejscu gdzie zaczyna się ogon i dzieli się na część grzbietową i ogonową). Również na spodniej krawędzi ogona występuje lekko postrzępiony fałd, na którym ciągnie się wstęga błękitnego koloru, a jego krawędź ubarwiona jest na pomarańczowo. Szerokie płatki skórne występują również wokół palców tylnich kończyn, nie są one jednak połączone jak błony pływne (wokół każdego palca wyrasta osobny płatek). Kloaka samca jest duża, nabrzmiała z szeroko rozwartymi wargami, pokryta ciemnymi plamami. Samice podczas pobytu w wodzie są zazwyczaj jasno ubarwione w różnych odcieniach brązu lub beżu, rzadziej ciemniejsze co prawdopodobnie spowodowane jest kolorystyką dna zbiornika. Wzdłuż grzbietu ciągną się u nich dwie równoległe ciemniejsze linie, rzadko występują także drobne plamki. Brzuch jest jasnożółty, kremowy, pomarańczowy w jego środkowej części. Usiany drobnymi ciemniejszymi plamkami, ułożonymi w regularne szeregi lub rozrzuconymi nieregularnie. Wzdłuż grzbietu występuje niska listewka skórna, o gładkiej krawędzi. Na około ogona pojawia się fałd skórny. Kloaka samicy jest jednolicie jasno ubarwiona, mała i wąska. W czasie godów samiec wabi samicę tańcząc przed nią, wygina przy tym ciało i bardzo szybko macha zgiętym w połowie ogonem. Pod czas tańca składa spermatofory i ukierunkowuje samice, aby pobrała je kloaką. Zapłodniona samica składa partiami do około 300 jaj, zazwyczaj jednak znacznie mniej, zawijając każde z osobna w zagięty liść rośliny wodnej. Po złożeniu jaj, samica może przyjąć kolejne spermatofory w celu zapłodnienia nowych komórek jajowych.
Rozwój larwalny: Larwy opuszczają osłonki jajowe po 7-14 dniach, w zależności od temperatury wody. Nowo wykluta larwa mierzy nieco powyżej 5mm i posiada w swym ubarwieniu cztery charakterystyczne, równoległe ciemne paski, dwa na grzbiecie i po jednym po bokach ciała. W trakcie rozwoju, po podwojeniu swojej długości posiada już w pełni rozwinięte kończyny przednie, a po osiągnięciu 3-4cm również kończyny tylne i osiąga wówczas stadium maksymalnego rozwoju. Jest jasno ubarwiona, brązowawo lub oliwkowo. Pokryta drobnym ciemniejszym deseniem. Brzuch jaśniejszy. Płetwa ogonowa wąsko zakończona, ale nie szpiczasta. W okresie życia wodnego larwy są aktywne całą dobę, przesiadują na dnie zbiornika lub na lisciach roślin wodnych i wyczekują na zdobycz. Są drapieżne, polują głównie na drobne skorupiaki, larwy owadów wodnych i dorosłe owady. W korzystnych warunkach, po około dwóch miesiącach osiągają 4cm i przechodzą metamorfozę. W warunkach górskich okres rozwoju larwalnego trwa dłużej niż na terenach nizinnych. W wysokich górach z powodu później pory godowej i niskich temperatur larwy zimują w zbiornikach wodnych i przeobrażają się dopiero wiosną kolejnego roku. Młode, przeobrażone osobniki podobnie jak dorosłe żyją w pobliżu zbiornika wodnego. Dojrzałość płciową osiągają po 3 latach.
Ciekawostki: Traszka zwyczajna często występuje razem z Traszką karpacką, tworząc przy temu naturalne hybrydy, które posiadają cechy morfologiczne obu gatunków. Część takich osobników może się rozmnażać, dając płodne potomstwo.
Występowanie i podgatunki: Występuje w Irlandii, Wielkiej Brytanii. Od Francji po Ural przez Europę Środkową i południową Skandynawię. W środkowej części półwyspu Apenińskiego, na półwyspie Bałkańskim i w północno-zachodniej Turcji. Poza podgatunkiem nominatywnym znane są również:
- - Lissotriton vulgaris ampelensis
- - Lissotriton vulgaris graecus
- - Lissotriton vulgaris kosswigi
- - Lissotriton vulgaris lantzi
- - Lissotriton vulgaris meridionalis
- - Lissotriton vulgaris schmidtlerorum
W Polsce występuje Lissotriton vulgaris vulgaris.
Ochrona: Mimo nazwy traszka zwyczajna jest płazem zagrożonym wyginięciem. W Polsce objęta jest całkowitą ochroną gatunkową.
Publikacja: 05.05.2009 Autor: Wojciech Różański Źródła:
"Płazy i gady krajowe" Włodzimierz Juszczyk
"Encyklopedia współczesnych płazów i gadów" Piotr Sura
"Płazy i gady Polski" A. Herczek, J. Gorczyca