Lissotriton montandoni (Boulenger, 1880) - Traszka karpacka

zobacz cały album

Informacje ogólne: Gatunek należący do rodziny Salamandridae - Salamandrowate. Najmniejszy krajowy płaz ogoniasty. Morfologicznie bardzo podobny do Triturus vulgaris - Traszki zwyczajnej.

Budowa i przystosowanie: Długość dorosłych osobników nie przekracza 10cm. Samice zazwyczaj dłuższe i masywniejsze od samców. Ciało delikatne, grzbietowo i bocznie spłaszczone. Wzdłuż grzbietu, po środku biegnie niski fałd skórny, a po bokach pojedyncze listwy skórne, które razem zbiegają się mniej więcej w połowie ogona i biegną wzdłuż niego w formie pojedynczego fałdu. Głowa mała, płaska, na jej wierzchu 3 podłużne bruzdy. Oczy duże, wystające, o okrągłych źrenicach i złocistych tęczówkach. Parotydy słabo rozwinięte, prawie nie widoczne. Ogon niski, bocznie spłaszczony, ostro zakończony. Jego długość może maksymalnie wynosić połowę długości całkowitej, z reguły jest jednak krótszy. Skóra w okresie lądowego trybu życia chropowata - aksamitna w dotyku, w środowisku wodnym gładka. Kończyny cienkie, o krótkich palcach. Brak błon pływnych.

Ubarwienie: Grzbiet, u osobników prowadzących lądowy tryb życia, od żółtawo-brązowego, przez inne odcienie brązu po oliwkowo-zielony z szeroką, jaśniejszą linią o ciemnych i nieregularnych krawędziach wzdłuż kręgosłupa. Po bokach tułowia często liczne, ciemne plamy, u samców nierzadko zlewające się ze sobą. Na głowie charakterystyczny drobny deseń. Powierzchnia brzuszna i podgardle pomarańczowe lub ciemnożółte, bezplamiste, co jest najpewniejszą cechą wyglądu, odróżniającą ten gatunek od Traszki zwyczajnej.

Biotop, aktywność, odżywianie: Zamieszkuje górskie, cieniste i wilgotne środowiska w pobliżu zbiorników wodnych, tj. lasy iglaste i mieszane z dużą ilością mchów i runa leśnego, mokradła, polany i łąki. Na lądzie aktywna nocą i w czasie deszczowej pogody. W dzień ukryta w warstwie liści, pod kawałkami kory, w próchniejących pniakach, w mchu, pod kamieniami. W czasie pory godowej aktywna przez całą dobę, szczególnie za dnia, kiedy temperatura wody jest wyższa. Odżywia się dżdżownicami, drobnymi stawonogami, wijami, ślimakami, gąsienicami a w wodzie głównie larwami komarów, larwami innych muchówek i skorupiakami. Zimuje od września-listopada do kwietnia pod warstwą ściółki leśnej, pomiędzy korzeniami roślin lub w innych kryjówkach.

Pora godowa i rozmnażanie: Okres pory godowej rozciąga się w zależności od wysokości występowania pomiędzy drugą połową marca, a czerwcem. Gatunek wybiera najczęściej zacienione, mniej lub bardziej zarośnięte, różnej wielkości, stojące lub wolno płynące zbiorniki wodne położone najczęściej w pobliżu lasów, tj. rozlewiska łąkowe, zakola potoków, stałe lub okresowe kałuże o różnym rodzaju podłoża. Osobiście obserwowałem godujące traszki karpackie w mulistych, płytkich kałużach, jak również w głębszych, spokojniejszych miejscach potoku o kamienistym dnie. W czasie pobytu w wodzie u samca intensywniej uwidaczniają się listwy na grzbiecie. Wokół ogona wykształca się fałd skórny o gładkiej krawędz. Jego dolna część jest niebieskawo-pomarańczowo ubarwiona. Końcówka ogona jest ścięta i uwieńczona charakterystyczną, kilkucentymetrową nicią ogonową. Kloaka samca jest czarna, napęczniała. U samicy również wykształca się fałd wokół ogona, jednak niższy niż u samca. Ogon jest ostro zakończony, bez nici. Ubarwienie w okresie godowym u obu płci jest wyraźniejsze, u samca pojawia się najczęściej marmurkowy deseń, a u samicy bardziej jednolite, jasno brązowe lub oliwkowate tło grzbietu, najczęściej bez plam. Po wejściu do wody i zrzuceniu wylinki, którą traszka najczęściej zjada, przy odpowiedniej temperaturze wody samiec wabi samicę odbywając taniec godowy, polegający na intensywnym wahaniu ogonem i wyginaniu ciała, w czasie którego następuje zapłodnienie wewnętrzne. Następnie samica składa do 250 jaj, zawijając każde z osobna w liście i pędy roślin wodnych lub rzadziej w niesprzyjających warunkach przyklejając je w małych pakietach do kamieni i innych przedmiotów znajdujących się na dnie zbiornika.

Rozwój larwalny: W zależności od temperatury wody, po 10-30 dniach larwy opuszczają osłony jajowe. Ich długość całkowita wynosi 6-7 mm, posiadają one tępo zakończoną płetwę ogonową, wykształcone skrzela zewnętrzne, zawiązki przednich kończyn i narząd Rusconiego. Ubarwione są podobnie jak larwy innych krajowych traszek oraz larwy gatunków z rodzaju Lissotriton. Całe ciało jest żółtawe z ciemnymi pasami biegnącymi wzdłuż osi kręgosłupa. W stadium maksymalnego rozwoju larwa staje się jasnobrązowa lub zielonkawa, z jaśniejszą wstęgą wzdłuż grzbietu i ciemniejszymi, nieregularnymi plamami na pozostałej powierzchni ciała. Przed metamorfozą wykształcone są 4 kończyny, skrzela przekształcają się w płuca, zanika fałd skórny wokół ogona. Przy korzystnych warunkach przeobrażenie następuje po ok. 3 miesiącach (lipiec-sierpień). Przy niskich temperaturach, larwy zimują w środowisku wodnym, a metamorfoza następuje dopiero w kolejnym roku. Młode traszki po wyjściu na ląd mierzą 2,5-4 cm.

Ciekawostki: Traszka karpacka często występuje razem z Traszką zwyczajną, tworząc przy temu naturalne hybrydy, które posiadają cechy morfologiczne obu gatunków.

Występowanie i podgatunki: Traszka karpacka obejmuje swoim zasięgiem cały łańcuch Karpat i przylegające do niego pogórze, południowo-wschodnie Sudety i Morawy. Tereny Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy i Rumuni. W naszym kraju od Beskidu Śląskiego do Bieszczad, w Tatrach i na Babiej Górze, gdzie dochodzi do ok. 1400m n.p.m. Brak podgatunków.

Ochrona: W Polsce objęta ścisłą ochroną. Wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

Publikacja: 04.12.2007 Autor: Wojciech Różański Źródła:

"Płazy i gady krajowe" Włodzimierz Juszczyk

"Encyklopedia współczesnych płazów i gadów" Piotr Sura