Bufo calamita (Laurenti, 1768) - Ropucha paskówka
zobacz cały album
Informacje ogólne: Bufo calamita jest jednym z gatunków należących do rodziny ropuchowatych (Bufonidae).
Budowa i przystosowanie: Jest gatunkiem najbliżej spokrewnionym i podobnym do ropuchy zielonej, jest jednak od niej mniejsza i ma delikatniejszą budowę ciała. W ubarwieniu odróżnia ją od ropuchy zielonej jasnożółta linia biegnąca przez środek grzbietu. Ropucha paskówka osiąga wielkość 6-7cm wyjątkowo samice dorastają do 8cm. Ma ciało krępe i płaskie. Nogi są krótkie i silne, błony pływne spinają tylko nasady palców. U samic wyciągnięta do przodu tylna noga sięga piętą zaledwie do obrzeża oka. Tak krótkie tylne nogi nie pozwalają ropusze na wykonywanie skoków, więc wykorzystuje je do zwinnego biegu co w wieczornym półmroku upodabnia ją do uciekającej myszy (stąd jej polska ludowa nazwa ropucha żwawa). Skóra paskówki jest gładka i cienka, nieco wilgotna. Przednia część głowy tępo zakończona. Oczy są złocistozielone, czarno nakrapiane z poziomo ustawioną źrenicą. Położone za oczami parotydy biegną równolegle do linii grzbietowej. Błony bębenkowe są bardzo słabo lub w ogóle niewidoczne. Zawartość skórnych gruczołów jadowych jest toksyczna, dodatkowo pod wpływem urazów mechanicznych skóra ropuchy paskówki wydziela nieprzyjemny odór.
Ubarwienie: Grzbiet ciała przypomina plamistością i ubarwieniem grzbiet ropuchy zielonej. Tło ma barwę brązowawo-oliwkową, na nim występują zielonkawo-oliwkowe plamy różnej wielkości i kształtu o nieregularnych i rozmytych konturach. Na tle tych plam, w okolicach dużych brodawek gruczołowych, występują plamy ciemnozielone. Od głowy do granicy otworu odbytowego ciągnie się wzdłuż grzbietu wąski, jasnożółty pasek. Jego obecność jest cechą charakterystyczną dla gatunku. U nielicznych osobników może być przerywany. Różnej wielkości brodawki gruczołowe pokrywają całą powierzchnię grzbietu. Ich szczyty są czerwonawe. Małe jasnoczerwone kropki mogą występować również na powierzchni grzbietu poza brodawkami. Brzuch jest żółtoszary i może być dodatkowo bardziej lub mniej pokryty drobnymi, nieregularnymi plamkami ciemnozielonego koloru, większymi na brzuchu a mniejszymi w okolicy podgardla. Natężenie barw u pojedynczego osobnika jest zmienne w zależności od środowiska i kondycji. Dużej zmienności podlega też ubarwienie, zwłaszcza plamistość, pomiędzy poszczególnymi osobnikami gatunku. Różnice pomiędzy osobnikami przeciwnej płci są bardzo słabo zaznaczone i nie dotyczą ubarwienia. Samiec jest przeważnie mniejszy i smuklejszy oraz posiada dobrze rozwinięty pojedynczy rezonator wewnątrz jamy gębowej.
Biotop, aktywność, odżywianie: Poza okresem godowym ropucha paskówka jest aktywna o zmierzchu i nocą i prowadzi lądowy tryb życia. Preferuje tereny suche, wybiera miejsca o glebach przepuszczalnych, luźnych i piaszczystych, można ją spotkać nawet na ruchomych nadmorskich wydmach. Często występuje na polach uprawnych, w sadach, ogrodach, w pobliżu zabudowań mieszkalnych, w nieczynnych żwirowniach i kamieniołomach. W dzień przebywa w ukryciu, żerowanie rozpoczyna gdy zaczyna zapadać zmrok. Odżywia się głównie owadami oraz ich larwami, pająkami i innymi stawonogami. Zjada również ślimaki i dżdżownice. W pogoni za zdobyczą szybko biega. Na terenach północnych swojego występowania zimuje zagrzebana w ziemnych kryjówkach i norach, często o znacznej głębokości do około 3m. Na nizinnych terenach Europy Południowej jest aktywna cały rok.
Pora godowa i rozmnażanie: Ropuchy paskówki lubią ciepło i deszcz więc pojawiają się w stawach pod koniec kwietnia a składanie jaj rozpoczynają w maju i czerwcu. Gody odbywają się przy temperaturze wody i powietrza wahającej się w granicach 14-28'C i mogą składać się z kilku wyraźnie oddzielonych od siebie okresów składania skrzeku, w związku z czym pora rozrodu przeciąga się nieraz na całe lato. Do rozmnożenia ropucha paskówka wybiera małe, płytkie i łatwo nagrzewające się zbiorniki wody, ubogie w związki pokarmowe i pozbawione roślinności wodnej- zalane stare wyrobiska żwirowe lub doły po wydobyciu piasku, wiejskie stawiki, okresowe kałuże deszczowe lub przydrożne rowy. W okresie godowym u samców rozwijają się na dośrodkowych powierzchniach trzech pierwszych palców przednich kończyn szorstkie i czarne modzele godowe. Samce przebywają w płytkiej przybrzeżnej strefie zbiornika wydając urywane, trwające 1-2 sekundy głosy przypominające dźwięczne trele kanarka. Są one dobrze słyszalne z odległości ponad kilometra. Samice pojawiają się nieco później i przy wchodzeniu do wody są "wyłapywane" przez czekające samce. Samiec sadowiąc się na grzbiecie samicy chwyta ją mocno przednimi kończynami pod pachy. Terkotanie i składanie jaj często odbywa się w dzień. Samica składa jaja w dwóch sznurach o długości od półtora do dwóch metrów. Jaja ułożone są w sznurze w jednym lub dwóch rzędach i ich liczba waha się od 3-4 tysięcy. Są zupełnie czarne o średnicy 1-1,5mm.
Rozwój larwalny: Cały rozwój kijanek przebiega tak, jak rozwój kijanek ropuchy zielonej, do tego stopnia, że w młodszym stadium rozwoju bardzo trudno odróżnić kijanki obu gatunków. Dopiero w maksymalnym stadium zaznaczają się różnice w rozmiarze ciała - kijanki ropuchy paskówki należą do jednych z najmniejszych kijanek naszych płazów i osiągają długość 3-3,5cm (ropuchy zielonej 4-5cm). Kijanki są czarne, po brzusznej stronie jaśniejsze. Dobrze znoszą wysokie temperatury wody sięgające do 40'C. Ich rozwój trwa 42-49 dni, po przeobrażeniu małe ropuszki mają długość około 1cm.
Występowanie i podgatunki: Rdzennym obszarem występowania ropuchy paskówki jest zachodnia i środkowa Europa. Na północy występuje w Anglii (za wyjątkiem Szkocji), na południowym zachodzie po Półwysep Pirenejski. Żyje w południowej Szwecji nad Bałtykiem, aż po Zatokę Fińską. Jest gatunkiem preferującym niziny, w górach jej stanowiska sięgają do wysokości 1200m n.p.m. Nie występuje w Europie południowej i południowo-wschodniej, we Włoszech i na Bałkanach. Nie tworzy podgatunków ale dość często można spotkać krzyżówki ropuchy paskówki z ropuchą zieloną. Mieszańce pod względem ubarwienia przypominają ropuchę zieloną oraz posiadają charakterystyczny jasny pasek ropuchy paskówki.
Ochrona: Jest najrzadszym gatunkiem europejskiej ropuchy. W Polsce stwierdzono jej występowanie na kilkudziesięciu rozproszonych stanowiskach. Jest objęta całkowitą ochroną gatunkową.
Ciekawostki: Wykazuje duże podobieństwo biologiczne i zewnętrzne do podobnie paskowanych ropuch Ameryki Północnej jak Bufo fowleri, Bufo boreas, Bufo coccifer czy Bufo terrestris. Jest to stara forma, jej szczątki (lub szczątki bardzo bliskich jej form) znane są już z trzeciorzędu.