Bombina bombina (Linneaus, 1761) - Kumak nizinny
zobacz cały album
Informacje ogólne: Bombina bombina jest jednym z gatunków należących do rodziny kumakowatych (Bombinatoridae).
Budowa i przystosowanie: Kumak nizinny jest blisko spokrewniony z kumakiem górskim. Ma krępą budowę ciała z małą, wąską głową, bez parotyd (jadowych gruczołów zausznych), źrenice oczu mają kształt serca. Na stronie grzbietowej znajdują się płaskie i miękkie brodawki, zakończone drobnymi kolcami rogowymi. Brzuch gładki. Długość dorosłych osobników 4-5cm. Palce tylnych nóg spięte są błoną pływną, dzięki czemu kumaki bardzo dobrze pływają. Spłoszone kryją się na dnie zbiornika, wśród roślin i szlamu. Na lądzie rozpłaszczają tułów i wyginając się łukowato, odsłaniają odstraszające barwy brzucha (refleks kumaka). Przy silnym podrażnieniu, komórki gruczołów skórnych wydzielają substancję trującą o dość dużej toksyczności, dzięki której większość zwierząt pozostawia je w spokoju.
Ubarwienie: Wierzch ciała oliwkowo-czarny do brązowo-szarego, zależnie od podłoża. Nieruchomo siedzący kumak nizinny jest praktycznie niewidoczny dla obserwatora. Miejscami na grzbiecie występują zielonkawe lub zielono-brązowe plamy dające wzór marmurku. Na stronie brzusznej na tle szaro-czarnym do ciemnogranatowego znajdują się intensywnie pomarańczowoczerwone, nieregularne plamy. Dodatkowo spodnia część ciała pokryta jest dobrze widocznymi, licznymi, białymi punktami.
Biotop, aktywność, odżywianie: Kumak nizinny jest ściśle związany ze środowiskiem wodnym. Można go spotkać w niewielkich, płytkich i szybko nagrzewających się zbiornikach wodnych, silnie zarośniętych roślinnością podwodną, często o mulisto-błotnistym dnie. Jest aktywny zarówno w dzień, jak i w nocy. Lubi wygrzewać się na słońcu przy brzegu lub w płytkiej wodzie. Poluje zregóły na lądzie i płyciźnie. Jego łupem pada drobna fauna wodna i narybek, a na lądzie owady, ich larwy, dżdżownice oraz ślimaki. Gdy temperatura wody spada poniżej 10`C kumaki wychodzą z wody w poszukiwaniu miejsca do zimowania. Zimują gromadnie, na lądzie w norach gryzoni, ziemnych rozpadlinach lub zagrzebane w ziemi, na głębokości pół metra, często w towarzystwie innych gatunków płazów.
Pora godowa i rozmnażanie: Okres rozrodu, inicjowany zwykle przez obfite opady deszczu, rozpoczyna się późno, przeważnie z początkiem maja, gdy temperatura wody osiągnie 10`C. Dymorfizm płciowy słabo zaznaczonu, co powoduje, że rozpoznanie płci osobnika poza okresem godowym jest niemożliwy. Natomiast w porze godowej samiec ma wydłużone, płaskie, ciemne modzele godowe na wewnętrznych powierzchniach przedramienia oraz na pierwszym i drugim palcu przedniej kończyny. Wabi melodyjnie samice wydając regularnie charakterystyczny głos godowy, który przypomina dźwięk "unk". W czasie wydawania dźwięku samiec nadyma całe ciało a jego podgardle rozszerza się na kształt worka. Powstałe w wyniku tego drgania wody rozchodząc się po powierzchni wyznaczają jego terytorium godowe do około 1,5m. Samica składa jaja w dużych odstępach czasu, pakietami po około 30 sztuk, przylepiając je do roślin wodnych. Składanie jaj przez jedną samicę trwa łącznie kilka tygodni, a ilość złożonych przez ten czas jaj może dochodzić do 300 sztuk. Zmieniają się w tym czasie samce zapładniające kolejne partie skrzeku.
Rozwój larwalny: Kijanki wykluwają się po około 4-10 dniach. Ich cechą charakterystyczną jest granatowo-złote podbrzusze i dość szeroki, ostro zakończony ogon. Okres rozwoju kijanek trwa około trzech miesięcy. Metamorfoza odbywa się zwykle od lipca do października, zależnie od temperatury wody i zasobności zbiornika w pokarm. Po przeobrażeniu młode kumaki pozostają zwykle w zbiorniku wodnym, aż do zimowania.
Występowanie i podgatunki: Gatunek ten zamieszkuje Wschodnią i Środkową Europę. Wschodnią granicą występowania kumaka nizinnego jest Ural. Na północy granica jego zasięgu sięga południowych końców Półwyspu Skandynawskiego. Zachodnia granica biegnie w poprzek Niemiec. Brak podgatunków.
Ochrona: W wielu krajach Europy zachodniej kumak nizinny jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. W Polsce jest objęty całkowitą ochroną gatunkową.